Indianie. Czy wiesz, że... - wiarygodne informacje o tubylczych Amerykanach.
Czy wiesz, że...
👉 Wiekszość naszych wyobrażeń o Indianach jest mocno uproszczona, bo opiera się na fikcyjnych romantycznych postaciach w rodzaju Winnetou, stereotypach z westernów, TV czy kiczu ulicznych grajków. To tak, jakby wiedzę o II wojnie światowej czerpać z seriali o por. Klossie i “czterech pancernych“!
👉 pióropusz z orlich piór to nie ozdoba głowy, lecz odpowiednik orderu Virtuti Militari – przysługuje tylko weteranom walk i wybitnym wodzom; nie kupuje się go w sklepie, nie nosi dla zabawy czy po spożyciu alkoholu. Imitacje są w złym guście.
👉 Indianie i indianiści są czuli na stereotypy, jakie stworzył film i literatura przygodowa – nie wznoś więc przy nich “okrzyków wojennych“, nie baw się “pióropuszem“ czy “fajką pokoju“, nie żartuj o “squaw“ (to obraźliwe słowo); wykorzystaj okazję, by zapytać o sprawy, obyczaje czy przedmioty, które cię dziwią i ciekawią.
👉 w USA jest 5,2 mln Rdzennych Amerykanów (to 1,7% ludności USA).
👉 najwięcej amerykańskich Indian żyje w Kalifornii, Oklahomie i Arizonie.
👉 w rezerwatach w USA żyje tylko 22% amerykańskich Indian, już ok. 70% Indian mieszka w miastach.
👉 w USA są oficjalnie 574 plemiona; najliczniejsze to Czirokezi (819 tys.) oraz Nawahowie (332 tys.). Siuksów (Lakotów) jest 170 tys., a Apaczów 112 tys. Formalnie, nie można dziś zostać “adoptowanym“ do plemienia
👉 w USA jest ok. 326 rezerwatów; nie są to skanseny ani więzienia, lecz obszar oddany w użytkowanie Indianom w myśl traktatów i umów z rządem USA i Kanady, ich mieszkańcy mają własny samorząd, policję, sądy, szkoły, firmy, służbę zdrowia itp.
👉 Indianie Ameryki Pn. mówią po angielsku, hiszpańsku lub francusku (np. w Quebecu); już tylko ¼ mówi w domu jednym z ok. 200 języków plemiennych, a wiele z nich wymiera.
👉 ponad 150 tys. Indian to weterani U.S. Army. Młodzi Indianie walczyli i ginęli m.in. na frontach I i II wojny światowej, w wojnach w Korei, Wiet- namie, Zatoce Perskiej i Afganistanie; wielu - to odznaczeni bohaterowie.
👉 Indianie są w większości protestantami lub katolikami; są też rejony, gdzie wielu tubylców to wyznawcy prawosławia (Alaska), synkretycznego Kościoła Tubylczo- amerykańskiego (pejotyści), czy wielu różnych wierzeń tradycyjnych.
👉 średni roczny dochód indiańskiej rodziny w USA wynosi 35 tys. dol. (średnia w USA 50 tys. $ na rodzinę); aż 28,4% Indian żyje w ubóstwie.
👉 77% Indian w USA w wieku powyżej 25 lat ukończyło co najmniej szkołę średnią, niemal 1000 Indian rocznie zdobywa w USA tytuły doktorskie.
👉 od 1988 r. niektóre plemiona w USA prowadzą kasyna; ok. 460 kasyn daje ok. 240 plemionom ok. 27 mld dol. opodatkowanego dochodu rocz-nie; ponad 300 plemion nie ma kasyn i uważa je za szkodliwe spolecznie.
👉 głównym problemem zdrowotnym Indian jest cukrzyca (choruje na nią co piąty dorosły Indianin); bieda, dyskryminacja i różnice kulturowe sprzyjają społecznym patologiom.
👉 od ponad 40 lat istnieje nieformalny Polski Ruch Przyjaciół Indian, którego uczestnicy spotykają się m.in. na dorocznych zlotach, pow-wow, w grupach tematycznych i lokalnych.
👉 większość uczestników PRPI przez cały rok rozwija swoje zanteresowania indywidualnie, w grupach lokalnych, skansenach – “wioskach indiańskich“, na wystawach, konferencjach, festynach, pokazach, w mediach i w sieci. W 1990 r. zarejestrowano też formalnie Polskie Stowarzyszenie Przyjaciół Indian (PSPI).
👉 od kilkunastu lat fani indiańskiej kultury spotykają się kilka razy w roku na pow-wow – festiwalach indiańskiej muzyki, pieśni i tańca; w pokazach i konkursach tanecznych biorą też udział tancerze i muzycy z Europy oraz goście z Ameryki, a polscy tancerze nagradzani są na pow-wow w Europie. Indianiści tworzą też grupy rekonstrukcyjne.
👉 w Polsce wydano kilkaset książek o tematyce indiańskiej, jednak niewiele z nich to pozycje o prawdziwej wartości edukacyjnej; młodzieżowe książki „o Indianach“ to fikcja literacka. Warto sięgać po literaturę pisaną przez Indian, nowe książki popularno-naukowe oraz publikacje Wydawnictwa TIPI.
👉 Indianiści (w tym fundacja Bieg na Rzecz Ziemi) organizują cykliczne biegi i marsze wzorowane na indiańskich akcjach; ich celem nie jest rywalizacja, lecz aktywna integracja, solidarność i współdziałanie na rzecz środowiska, problemów Indian i spraw społecznych.
Chcesz wiedzieć więcej? Zacznij od Wikipedii (np. „Indianie Ameryki Północnej“); zajrzyj na indianistyczne strony w sieci: www.tipi.pl, amerykaindianska.pl, www.huuskaluta.com.pl, www.takini.pl, www.pspi.pl,
dołącz do grupy „Indianiści“ na FB, podejdź do nas, napisz...
📝 Na podstawie www.census.gov i Wikipedii opracowali Ewa i Cień, Co. PSPI/PRPI 03.2021
Pobierz broszurę w pliku pdf